Harlin, Haston i inni czyli Akcja na Eigerze – draft dla Piotra
W 1965-tym roku John Harlin założył w Leysin (Szwajcaria, kanton Vaud) szkołę wspinaczkową ISMM (International School of Modern Mountaineering).
„Wykładają” w niej przez lata najlepsi ówcześni wspinacze; Boardman, Tasker, Robbins, Haston, Hemming i inni. Po śmierci Harlina (Eiger, 22 marca 1966 podczas pierwszego przejścia direttissimy) szkołą kierują kolejno Robbis, Haston i Boardman. W czasach Hastona ISMM zmienia nazwę na ISM (przymiotnik modern zostaje usunięty) stając się profesjonalną szkołą, zatrudniającą wyłącznie przewodników, w przeciwieństwie do epoki Harlina, w której instruktorami byli wspinacze-amatorzy. Pierwszą siedzibą ISMM byl Club Vagabond kierowany przez Alana Rankina. Od 2009 roku ISM osiedlił się w hotelu Grand Chalet w Leysin. Od wielu lat kieruje nią Pat Littlejohn, aktywny działacz UIAA. W ubiegłym roku kilku nielicznych „Dinozaurów” świętowało w Leysin 50-tą rocznicę szkoły.
Renoma ISM dociera aż do Hollywood. Do tego faktu przyczyniło się z pewnością angielskie wejście na Changabang (wyprawa Boningtona) w czerwcu 1974, w którym uczestniczyło dwóch „pracowników” szkoły: Haston i Boysen.
Latem tego samego roku roku instruktorzy ISM biorą udział w realizowanym przez Clinta Eastwooda filmie sensacyjnym –Eiger Sanction (wyświetlany w Polsce pod tytułem „Akcja na Eigerze”) Jego scenariusz został napisany na podstawie poczytnej książki Trévaniana (pseudonim literacki Rodneya Williama Whitakera) pod tym samym tytułem.
Gdy Clint Eastwood i Doug Haston pojawili się w Vagabond (potoczna nazwa klubu) zapadła cisza – wspomina Larry Ware – Wszystkie obecne na sali dziewczyny prześcigały się by podać Clintowi piwo. Casting zakończył się dopiero późno w nocy. Najbardziej „zmęczeni” byli Alex McIntyre i Doug Haston. Dougal spadł ze schodów i lekko się potłukł! Miał nazajutrz udzielić wywiadu dziennikarzom z BBC, trzeba było odwołać to spotkanie*.
Film zawiera aluzję do fantastycznej teorii śmierci Harlina na Eigerze lecz jest to w zasadzie film szpiegowski. Jonathan Hemlock (główna postać interpretowana przez Eastwooda) jest zawodowym mordercą na emeryturze. W życiu prywatnym jest profesorem literatury, kolekcjonerem obrazów i wybornym alpinistą. Dawni pracodawcy proponują mu zlikwidowanie agenta – zdrajcy – podczas wspinaczki na Eigerze. Początkowo Hemlock odmawia, lecz w końcu akceptuje w zamian za odpowiednią ilość dolarów. Film został nakręcony na Kleine Scheidegg i na północnej ścianie Eigeru. Drugoplanowa role w filmie gra, zmarły niedawno, George Kennedy.
Clint Eastwood angażuje do swojej hoolywodzkiej produkcji najlepszych specjalistów filmu górskiego. Logistyka ścianowej akcji powierzona została Normanowi Dyhrenfurthowi, Mike Hoover został doradcą technicznym. W przeciwieństwie do Roberta Redforda, który jest doświadczonym alpinistą (nie gra w tym filmie) Clint Eastwood jest nowicjuszem
Przed pierwszą częścią filmu kręconą w USA Eastwood przechodzi wielodniowe szkolenie w Yosemitach. Ujęcia kręcone są miedzy innymi na dziewiczej i zakazanej dla wspinaczy „gromnicy” Totem Pole w Monument Valley w Arizonie. Wspinaczka na tej skale była możliwa dzięki gościnności Indian ze szczepu Navaho, którzy natychmiast po zakończeniu zdjęć „oczyścili” zrobioną drogę z haków i pozostawionego sprzętu.
W Leysin kursant Clint odbył dodatkowe szkolenie na lodowcach i w pobliskim kamieniołomie.
Clint to dzielny gość – wspomina Bev Clark* – W Stanach znaliśmy go zawsze w kowbojskim kapeluszu na głowie, z rewolwerem w dłoni. Przed jego pierwszym zjazdem na linie powiedziałem do niego: Clint, zapomniałeś kapelusza i podałem mu kask. Zaśmiał się szczerze.
Aktorzy filmu są dublowani przez instruktorów ISM: Doug Haston (wspinaczka lodowa) Bev Clark, Scot David Knowles, Matrin Boysen, Guy Neithardt, Charles Scoot i Hamish McInnes.
13-tego sierpnia, drugiego dnia zdjęć na ścianie Eigeru, ginie Knowles, trafiony lawiną kamienną.. Spanikowany producent wydaje komendę: Oh shit! Let’s get the hell out of here!”
Po wypadku Eastwood nie chcąc więcej narażać życia kaskaderów decyduje, iż osobiście zagra w ostatniej scenie zainspirowanej tragedią Toniego Kurza. Hemlock z zimną krwią odcina linę na której wisi wykonując dziesięciometrowy lot. Grałem rolę ratownika ze Stollenloch– dodaje Bev Clark – patrzyłem mu prosto w oczy, nie widziałem żeby się bał. To był jego „self-control.”* Wszyscy twierdzą, iż zachował się jak doświadczony alpinista. Zresztą – dodaje Larry Ware – Clint nie miał wyboru, po śmierci Davida nikt nie chciał kręcić tej sceny.
Changabang 1974
Brytyjsko-indyjska wyprawa na Changabang (6864m) kierowali: Pułkownika Balwant Singh Sandhu i Chris (Christian, John, Storey) Bonington. Droga zdobywców wiodła początkowo południowo-wschodnią ścianą na Przełęcz Kalanka i później wschodnią granią na szczyt.
Podczas wejścia założono trzy obozy pośrednie. 4-tego czerwca 1974 roku na szczycie stanęli dwaj liderzy oraz Martin Boysen, Dougal Haston, Doug Scott i Chawang Tashi.
Wyprawa ta zostala zorganizowana w ramach brytyjsko-indyjskiej współpracy mającej na celu zapoznanie alpinistów-gospodarzy z techniką nowoczesnych wypraw wysokogórskich. W wyprawie uczestniczył także Alan Hankinson.**
Nazwa – Świetlista Góra została spopularyzowana przez ksiązke Petera Boardmana The Shining Mountain, Two Men on Changabang’s West Wall. W 1984-tym roku przymiotnik Shining został „przyklejony” przez Wojtka Kurtykę (prawdopodobnie z braku poetyckiego natchnienia) do ściany Gasherbruma IV „Beautiful Mountain”) utożsamianego od tej pory z Shining Wall. ***
John Harlin: 30.06.1935 – 22.03.1966
Nowe drogi w Alpach
- Południowa ściana Aiguille du Fou, 1963 z Hemmingiem, Frostem i Fultonem
- Hidden Pillar na Mont Blanc, 1963 z Frostem
- Direttissima Aiguille de Blaitière, 1964 z Mazeaud
- Direttissima Petit Dru, 1965 z Robbinsem
- Prawy filar Brouillard, 1965 z Boningtonem, Baillie i Robertsonem
- Nieukończona Direttissima Eigeru, 1966
źrodla: Piotr Paćkowski: Rozmowy w Leysin
* Larry Ware -uczeń i przyjaciel Harlina. Beverly (Bev) Clark – współzałożyciel szkoły, brał udział w filmie, Ted Wilson współzałożyciel szkoły. Guy Neithardt – były istruktor, grał w filmie.
**Dokladna relacja z wyprawy Boningtona w: Alpine Journal 1975, artykuł Douga Scotta
***Uwaga autora tekstu a także wydawcy American Alpine Journal, w którym znajduje się relacja z przejścia Kurtyka-Schauer.
Piotr Paćkowski
